Mogiły wojenne - Chełmsko Śląskie

Od maja 2016 r. Zakład Gospodarki Miejskiej zajmuje się utrzymaniem Bezimiennej Zbiorowej Mogiły Jeńców Wojennych położonej pomiędzy Lubawką a Chełmskiem Śląskim, przy drodze powiatowej nr 3469 D, na działce nr 114, obręb Błażejów o łącznej powierzchni 484,00 m2.

W ramach corocznych porozumień, podpisywanych z Gminą Lubawka, oprócz bieżącego utrzymania Zakład nasz przygotowuje przedmiotowy obiekt do następujących świąt i rocznic:

1. 8 maja 2024 r. - rocznica zakończenia II wojny światowej w Europie
2. 15 sierpnia 2024 r. - Święto Wojska Polskiego
3. 1 września 2024 r. - rocznica wybuchu II wojny światowej
4. 1 listopada 2024 r. - Wszystkich Świętych
5. 11 listopada 2024 r. - Narodowe Święto Niepodległości

W skład Bezimiennej Zbiorowej Mogiły Jeńców Wojennych wchodzą:

1.	Mogiła zbiorowa 77 osób zamordowanych w 1945 r. przez niemieckiego okupanta
2.	3 krzyże pojedyncze

 

Marsze śmierci - początkowo potoczne, później przyjęte również w nazewnictwie naukowym, określenie wymarszu więźniów pod groźbą natychmiastowej śmierci zmuszanych do pieszego przemieszczania się bez zapewnienia im odpowiedniego zaopatrzenia, w warunkach skutkujących dużą śmiertelnością.

Pierwotnie określenie "marsze śmierci" stosowane było do marszy ewakuacyjnych wyruszających z niemieckich obozów koncentracyjnych w Europie Środkowej podczas zbliżania się frontów alianckich, przede wszystkim Armii Czerwonej w 1944 i 1945 roku.

Wymarsz z obozów następował na kilkanaście dni przed nadejściem frontu. Więźniowe, skrajnie wyczerpani pobytem w obozie i morderczą pracą, maszerowali w głąb III Rzeszy, gdzie mieli nadal służyć jako darmowa siła robocza na potrzeby niemieckiego przemysłu zbrojeniowego.

Marsze stanowiły dramatyczną chwilę w historii więźniów hitlerowskich obozów. Większość marszów odbywała się na mrozie, zimą 1944-1945. Odcinki dziennej marszruty wynosiły ok. 20-30 km, noclegi improwizowane były najczęściej pod gołym niebem. Pasiaki więźniarskie nie pozwalały w stopniu wystarczającym zachować ciepła. Żywieniowe racje dzienne były wypadkową losu. Każde odstępstwo od kolumny traktowane było jako próba ucieczki bądź niezdolność do dalszej drogi i karane natychmiastową śmiercią. Śmiertelność podczas marszów była bardzo wysoka.

Pod koniec II wojny światowej maszerowali przez Chełmsko Śląskie więźniowie AL ,,Riese'', ewakuowani z Gór Sowich w stronę Czech. 77 z nich spoczywa w zbiorowej mogile wśród łąk. Według relacji byłego więźnia AL "Riese" Józefa Finkejsteina, uczestnika jednego z "marszów śmierci" na trasie Włodarz - Trutnov, w nocy z 18/19 lutego 1945 roku oberwały się drzwi jednej z dwu stodół, w których nocowali więźniowie i przygniotło 56 z nich. Zostali oni pochowani następnego ranka. Prawdopodobnie pozostałych 21 więźniów, spoczywających w tej mogile, to ofiary innego z "marszów śmierci".

 

Źródło: B, Cybulski, "Ewakuacja więźniów AL "Riese" do Trautenau"
- próba rekonstrukcji wydarzeń, Wałbrzych 1989